Projectleider onderzoeksproject i.s.m. Fieke Tissink, Menje Almekinders en studenten van de Reinwardt Academie.

De wereld van het onroerende erfgoed is lange tijd een wereld van verregaande specialisering geweest. De zorg voor erfgoed richtte zich op het waarderen en beschermen van monumenten en sites. Sinds de jaren tachtig is er meer aandacht voor een integrale aanpak, waarbij erfgoed één van de factoren is in gebiedsontwikkeling en daarmee van economische waarde. Maar kan erfgoed ook bijdragen aan een duurzame leefomgeving? We zien een toenemende belangstelling voor het narratief, het verhaal van een plek. Wat is de emotionele waarde van erfgoed in de ruimtelijke ontwikkeling? De overheid stuurt aan op meer burgerparticipatie en we zien een groei in bottom-up initiatieven als DIY en co-creatie. Hoe zorgen we er voor dat erfgoed onderdeel uitmaakt van deze maatschappelijke ontwikkeling? Hoe inclusief zijn deze praktijken? En welke (nieuw)e werkwijzen, tools en rollen zijn hiervoor nodig?

In studiejaar 2017-2018 ging een groep studenten voor hun afstudeeronderzoek aan de slag met bovenstaande vragen, begeleid door docenten Fieke Tissink, Nancy van Asseldonk en junior-onderzoeker Menje Almekinders. De eindpublicatie Er is geen toen zonder nu is het resultaat van een jaar onderzoek door studenten, docenten, onderzoekers en professionals uit het werkveld. We trokken twee Amsterdamse wijken in om vanuit verschillende perspectieven antwoord te zoeken op een aantal vragen. Welke stedenbouwkundige en architectonische waardering geven historici en monumentenzorgers aan gebouwen en stedenbouwkundige structuren? Wat is de economische waarde van een plek met een rijke geschiedenis? Hoe waarderen bewoners en gebruikers hun wijk, hoe hebben zij van een huis een thuis gemaakt, van een wijk hun buurt?

Niet alleen de overheid of de markt, maar de samenleving als geheel draagt de verantwoordelijkheid voor de invulling en de leefbaarheid van de publieke ruimte. Ook erfgoed maakt hier onlosmakelijk en steeds zichtbaarder deel van uit. De academie volgt het proces van vermaatschappelijking van erfgoed op de voet, en leidt haar studenten ervoor op hier een rol in te spelen.

"Alles wat gisteren gedacht en gedaan is, stolt langzaam tot contemporaine geschiedenis", dichtte Gerrit Kouwenaar in 'Er is geen elders waar het anders is' (1962). De vraag is hoe wij vandaag naar de dag van gister kijken, hoe wij deze waarderen en wat wij verder dragen: “er is geen toen zonder nu”. In de eindpublicatie een foto-essay van fotograaf Liesbeth Dingemans bij Kouwenaars gedicht.

Projectpartners: Monumenten en archeologie van de gemeente Amsterdam, adviesbureau de DSP-groep, bureau voor social design The Beach, bureau voor stedelijke ontwikkeling Stipo en stedenbouwkundig bureau Urhahn. Een klankbordgroep wordt gevormd door het onderzoeksteam – lector Riemer Knoop en onderzoekers Martijn de Waal en Michiel Schwarz - van het Straatwaardenproject. Het onderzoek werd gefinancierd met behulp van een NWO-subsidie (KIEM Creatieve Industrie voor HBO).