Workshop over de Week van het Lege Gebouw i.s.m. Ankie Petersen op de werkconferentie Nederland veranderd/t.

Week van het lege gebouw – Een week in één uur

Doel van de werkconferentie was aan de slag te gaan: geen presentaties, maar actie. Met die opdracht in het achterhoofd ontwikkelden we een spel, waarmee we de deelnemers aan de workshop de ervaring van één week in één uur hoopten mee te geven. In dit artikel meer over de workshop, maar eerst kort iets over de Week zelf en de dit jaar opgerichte stichting.

De week

Vijf jaar geleden werd de eerste Week van het Lege Gebouw georganiseerd. Het initiatief kwam voort uit de behoefte van het Atelier Rijksbouwmeester, het Rijksvastgoedbedrijf en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed om leegstand en de daarmee samenhangende problematiek onder de aandacht te brengen. Niet alleen de transformatie van gebouwen, maar ook de omgeving en maatschappelijke veranderingen staan hierbij centraal, zoals technologische veranderingen, energietransitie, leefbaarheid en veiligheid, groei naast krimp. Omdat de opgave niet door overheid of eigenaren alleen is op te lossen, vraagt dit om een interdisciplinaire aanpak en nieuwe ideeën, passend bij de lokale of regionale opgave.  Wat is de betekenis en potentie van een plek en hoe maken we dat zichtbaar? De verschillende disciplines - architectuur, erfgoed, vastgoed, planologie, et cetera - werken tijdens de Week aan nieuwe oplossingen, die zowel realistisch als vooruitstrevend zijn. Een week lang onderzoeken, conceptualiseren, rekenen en tekenen studenten aan één opgave. Tegelijkertijd ontwikkelen we nieuwe werkvormen. Werksessies worden afgewisseld met stadswandelingen en gastlezingen, waarbij studenten, docenten, experts, professionals en (lokaal) betrokkenen van elkaar leren. De ervaring met interdisciplinair werken nemen docenten mee in het onderwijs en studenten in hun toekomstige professionele praktijk.

Ambities

Na vijf edities is dit jaar de Stichting Week van het Lege Gebouw opgericht. De stichting bewaakt de continuïteit en actualiteit van de Week en biedt opleidingen een platform, netwerk, kennis en ervaring bij de organisatie van de Week. Naar aanleiding van het eerste symposium dit najaar zijn twee aandachtspunten voor komende jaren geformuleerd. Allereerst neemt het belang van storytelling toe. Verbeeldingskracht is sterk aanwezig in de rol van de ontwerper, maar gaat veel verder. Ook in de andere rollen gaat het om visie en passie. De vertaling van maatschappelijke opgaven naar ideeën, vraagt om verbeeldings- en vertelkracht, een verhaal dat verbindend werkt tussen de verschillende disciplines. Een narratief ook dat inspiratie biedt voor de verdere uitwerking van de opgave, van ontwerp tot planvorming. De tweede ambitie sluit hierop aan. De kracht van de Week is het interdisciplinaire werken, die zowel door studenten, docenten als betrokken experts wordt genoemd. Wat doen we met de ervaringen van afgelopen jaren? Interdisciplinair werken is niet in een stappenplan, stroomschema of competentiematrix te vatten, maar er zijn wel enkele inzichten en best practices die we willen delen.  

Snelkookpan

Tijdens de workshop hebben we de ervaring van interdisciplinair werken willen overdragen in één uur. Na een korte introductie gingen vier groepen aan de slag met de casus waar de Week in 2017 neerstreek: het officierscasino in Soesterberg. De casus was kort samengevat voor elke deelnemer, foto’s en plattegronden hingen aan de muur om te zorgen dat iedereen in beweging kwam. Elke groep ontving twee sets spelkaarten: de expertkaarten en opdrachtkaarten. De expertkaarten zorgden voor de interdisciplinariteit, de spelkaarten bevatten de overkoepelende opdracht en een dagopdracht. De opdracht luidde: creëer een nieuwe toekomst voor het gebouw en presenteer dit aan de hand van een krachtig verhaal, een sterk beeld of een inspirerend concept. Vervolgens duurde elke dag vijf minuten en werd er in sneltreinvaart met elkaar kennisgemaakt, geanalyseerd, geconceptualiseerd, een verhaal uitgewerkt en ten slotte aan de gehele groep gepresenteerd. De reactie van één van de deelnemers na afloop: “dit had ik alleen nooit kunnen bedenken”.