Minor erfgoed en ruimte, 2023-2024
Marineterrein
Eind januari 2024 vierden we de afsluiting van de minor Erfgoed en ruimte, een samenwerking van de Reinwardt Academie en de Vrije Universiteit. In een kleine drie weken hebben 25 studenten - van bouwkundigen, architecten en stedenbouwkundigen tot sociaal geografen, archeologen en erfgoedprofessionals in spé - onderzoek gedaan naar de muur aan de Kattenburgerstraat in opdracht van Bureau Marineterrein.
Vanaf 1655 was de scheepswerf afgesloten van de omliggende woon- en werkeilanden, zoals de Kattenburg. Wat is de geschiedenis van de muur? Wat betekende de muur in het verleden en wat betekent de muur nu, sinds de opening van de poort in 2015? En welke rol en/of betekenis kan de muur vervullen in de ontwikkeling van defensieterrein naar een nieuwe stadswijk? Hoe maak je omwonenden en bezoekers van het Marineterrein bewust van de veranderende betekenis(sen) van de muur?
Voor het onderzoek volgen de studenten gastcolleges over monumentenzorg en kunst in de openbare ruimte, van experts, ontwerpers, ‘stadmakers’ en bewoners. De vijf teams presenteerden hun ontwerpen aan een volle zaal, een kritische jury beloonde twee projecten met een ‘Veer’.
De jury, Jaqueline Verheugen en Boj van den Berg van Bureau Marineterrein en Charlie Smid van de Vrije Universitiet, vond dat ‘Gouden Littekens’ het beste het erfgoed en de identiteit van de plek laat zien: “De studenten hebben veel onderzoek gedaan naar de cultuurgeschiedenis. Het verbindt het terrein met de buurt en maakt een verwaarloosde plek beter.”
‘De Overbrugging’ sprak volgens de jury het meest tot de verbeelding: “Als de brug ook nog over de Kattenburgerstraat heen zou worden gebouwd, ontstaat er letterlijk een verbinding tussen beide kanten.”
De muur is onderdeel van de identiteit van dit gebied en heeft een monumentale status. In de verre toekomst komen er wat aanpassingen, zoals extra doorgangen. Tot die tijd kunnen omkeerbare projecten rondom de muur getest worden. Dat maakt het werk van de studenten voor de opdrachtgever interessant als voorstudie.
Project Spaceship: een glazen portal annex buurthuis aan weerszijden van de muur, in de vorm van een omgekeerd schip.
Gouden Littekens: een groen wandelpad langs de muur, met verhalen over de muur zelf én over zwarte bladzijden uit de geschiedenis van het gebied.
Zee van Verhalen: een pad langs het Poortgebouw, met verhalen van buurtbewoners op cortenstalen schotten.
De Overbrugging: een kronkelende luchtbrug bij de hoofdentree die met een glijbaan uitkomt op de groene Voorwerf.
De Bijltjesbrug: een opgetild wandelpad langs de contouren van het Marineterrein met meerdere uitkijkpunten.
